Pakt na rzecz badań i innowacji oraz luka w badaniach i innowacjach między krajami i regionami UE

2021-07-16

Wysiłki krajów Unii Europejskiej zmierzające do ulepszenia swoich systemów badawczych wykazują nierównomierne postępy, a tempo reform spada. Parlament Europejski twierdzi, że państwa członkowskie powinny zwiększyć wydatki publiczne na badania i rozwój z 0,81% do 1,25% PKB do 2030 r., aby pomóc UE osiągnąć cele wyznaczone przez plan Komisji Europejskiej dotyczący ustanowienia jednolitego rynku badań w Europejskiej Przestrzeni Badawczej.

PAKT NA RZECZ BADAŃ I INNOWACJI

Komisarz UE ds. badań i innowacji Maryia Gabriel opracowuje pakt na rzecz badań i innowacji, który mają podpisać wszystkie państwa członkowskie, zobowiązując je do zwiększenia inwestycji w badania i rozwój. Dwie dekady temu UE stwierdziła, że ​​państwa członkowskie powinny dążyć do zwiększenia publicznych i prywatnych wydatków na badania i rozwój do 3% swojego PKB, ale jak dotąd tylko trzy kraje osiągnęły ten cel. Nowy pakt przywraca cel 3%, ale zawiera również zobowiązania do zreformowania krajowych systemów badawczych, poprawy możliwości kariery naukowców oraz zwiększenia krajowego publicznego finansowania badań i rozwoju wspólnych programów UE i partnerstw z obecnego poziomu nieco poniżej 1% do 5% .

Od 2010 r. inwestycje w badania i rozwój wzrosły w całej UE o 1,3%, ale nadal brakuje 110 miliardów euro na osiągnięcie celu 3% PKB.

16 lipca 2021 roku Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie „Paktu na rzecz badań i innowacji w Europie”, aby wspierać wdrażanie krajowych polityk dotyczących Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Wniosek dotyczący paktu określa wspólne obszary priorytetowe dla wspólnych działań wspierających EPB, określa ambicje dotyczące inwestycji i reform oraz stanowi podstawę dla uproszczonej koordynacji polityki i procesu monitorowania na poziomie UE i państw członkowskich za pośrednictwem platformy EPB, na której Państwa mogą dzielić się swoimi reformami i podejściami inwestycyjnymi, aby usprawnić wymianę najlepszych praktyk.

LUKA W BADANIACH I INNOWACJACH MIĘDZY REGIONAMI

W zeszłym miesiącu Komisja opublikowała swoją tablicę wyników w zakresie innowacji – tabelę porównawczą wyników badań i rozwoju we wszystkich państwach członkowskich i regionach UE. Pokazuje ona, że kilka krajów w południowej i wschodniej Europie poprawiło swoje wyniki w zakresie badań i rozwoju, ale doskonałość w badaniach i innowacjach nadal koncentruje się w północnej i zachodniej Europie. Państwa członkowskie, które przystąpiły do ​​UE po 2007 r., osiągnęły słabe wyniki w konkursach badawczych UE w ramach programu „Horyzont 2020”, ale Komisja ma nadzieję, że nowa strategia EPB i dodatkowe fundusze na poszerzenie programu w ramach programu „Horyzont Europa” pomogą naukowcom w tych krajach zdobyć bardziej prestiżowe granty UE i konkurować na bardziej wyrównanych warunkach z odpowiednikami w bogatszych regionach. Jednak luka w badaniach naukowych i innowacjach utrzymuje się, głównie dlatego, że wiele państw członkowskich nie inwestuje wystarczających pieniędzy w projekty krajowe i nie wykorzystuje w pełni unijnych funduszy regionalnych oraz nowo utworzonego funduszu naprawy. 

Ogólna wydajność UE w zakresie innowacji wzrosła od 2014 r. o 12,5%. Cypr, Estonia, Grecja, Włochy i Litwa prowadzą z ponad 25% wzrostem wydajności w ciągu ostatnich sześciu lat.

Od 2014 r. wyniki w zakresie innowacji wzrosły w 225 regionach z 240 regionów. Najbardziej innowacyjnym regionem w Europie jest Sztokholm w Szwecji, następnie Etelä-Suomi w Finlandii i Oberbayern w Niemczech. Hovedstaden w Danii jest na czwartym miejscu, a Zurych w Szwajcarii jest na piątym.

Posłowie do PE zwrócili się do Komisji i państw członkowskich o opracowanie lepszych planów zmniejszenia niepewności karier badawczych i podniesienia jakości produkowanej nauki. Europa potrzebuje odpowiednich inwestycji w badania i rozwój we wszystkich państwach członkowskich, aby mogła zapewnić sobie przywództwo konkurencyjne w globalnym wyścigu o rozwój nowych technologii w dziedzinie obliczeń kwantowych i klimatu. 

POLSKA NA TLE INNYCH KRAJÓW

Polska zyskała 14,6% w skali innowacji Komisji od 2014 r. Wśród wymienianych przez Komisję reform podkreślono, że Polska stworzyła sieć instytutów badań stosowanych i utworzyła dedykowaną agencję mającą na celu przyciągnięcie badaczy z zagranicy, przy jednoczesnym zreformowaniu systemu szkolnictwa wyższego poprzez „Konstytucję dla nauki”. Polski rząd szukał inspiracji i porad w Finlandii, rozmawiając z państwowym Centrum Badań Technicznych (VTT), aby dowiedzieć się, jak duże programy badań stosowanych mogą poprawić wydajność i podnieść poziom uczestnictwa w programach finansowanych przez UE. Rząd przyjrzał się także niemieckiemu modelowi finansowania badań stosowanych za pośrednictwem instytutów Fraunhofera.

Żródło: Science|Business