Polska od lat deklaruje ambicje innowacyjne. W praktyce jednak innowacje nadal nie są traktowane jako horyzontalny priorytet, lecz jako odrębny element, często ograniczony do polityki naukowej lub przemysłowej. Tymczasem to właśnie one decydują o sile gospodarki.

W Polsce mamy wiele podmiotów: parki naukowo-technologiczne, inkubatory, akceleratory, klastry, centra transferu technologii, spółki celowe, dynamiczne start-upy i zespoły badawcze na światowym poziomie. Brakuje spójnej koordynacji, która scalałaby je w jeden ekosystem, nadając im wspólną wizję i cel. Koordynacja to nie formalność, lecz realna wartość – pozwala na przepływ wiedzy i zasobów, buduje zaufanie między partnerami i eliminuje duplikowanie działań, czyniąc cały system bardziej efektywnym. Proces akredytacji ośrodków innowacji udowodnił, że administracja centralna nie widzi w ekosystemie setek ludzi z doświadczeniem we wdrażaniu innowacji.

Przez lata ramą myślenia o innowacjach był model Triple Helix, czyli współpraca nauki, biznesu i administracji. Jednak wyzwania XXI wieku pokazały, że to za mało. Dziś niezbędny jest model Quintuple Helix, w którym do procesu innowacyjnego włączone zostają także społeczeństwo obywatelskie i środowisko naturalne. To one decydują o tym, czy innowacje będą miały realne zastosowanie, społeczną akceptację i czy będą zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. W takim ujęciu nowoczesne polityki innowacyjne muszą integrować rozwój technologiczny, społeczny i ekologiczny, a nie skupiać się jedynie na wspieraniu działalności B+R.

Największym wyzwaniem w Polsce jest brak strategii i wspólnej osi koordynacyjnej, która nadawałaby kierunek wszystkim politykom innowacyjnym. Działania rozwijają się w silosach, różne sektory posługują się odmiennymi językami, a system wsparcia reaguje wolniej niż zmiany rynkowe. Partnerstwa są najczęściej krótkotrwałe, związane z cyklami finansowania, a innowacje nadal nie są postrzegane jako spoiwo wszystkich działań rozwojowych.

W tej sytuacji kluczowa staje się rola tzw. „orchestrators” – instytucji i liderów, którzy potrafią prowadzić złożoną „orkiestrę” innowacji. Ich zadaniem jest łączenie sektorów, synchronizacja działań, tłumaczenie języka badań na język gospodarki i odwrotnie, a przede wszystkim budowanie trwałych mechanizmów współpracy, które wykraczają poza logikę pojedynczego projektu. Taką rolę mogą pełnić różne instytucje – pod warunkiem, że będą wzmacniane jako aktorzy systemowi, a nie tylko operatorzy programów.

Insighty dla Polski:

Uznanie innowacji za kwestię horyzontalną – nieodłączną część polityki gospodarczej, edukacyjnej, cyfrowej i klimatycznej.
Budowa strategii i silnych instytucji koordynacyjnych jej realizację.
Tworzenie trwałych partnerstw – zorientowanych na cele długoterminowe, a nie na cykle finansowania.
Evidence-based policies – polityki oparte na danych i analizach, a nie na intuicji czy deklaracjach.
Kultura współpracy i zaufania – bez niej nawet najlepsze instrumenty wsparcia pozostaną na papierze.