Poznański Park Naukowo-Technologiczny i Volkswagen Poznań łączą siły w walce o czyste powietrze
2021-10-12 dr Joanna Kiersztejn
Wiele dziś mówi się o negatywnych skutkach pandemii COVID-19, które dotknęły różne dziedziny życia społecznego i zawodowego na całym świecie. Laboratorium Wyobraźni PPNT także musiało zmierzyć się z nową rzeczywistością. Jednak postanowiliśmy podjąć wyzwanie i znaleźć inne możliwości dla swojej działalności, która za swój nadrzędny cel stawia sobie przede wszystkim popularyzację nauki.
Nowe wyzwania społeczne
Od kilku lat mówi się i dość szeroko stosuje nową ideę włączania społeczeństwa w naukę, która z języka angielskiego nosi nazwę Citizen Science, czyli nauka obywatelska. Opiera się ona na badaniach naukowych prowadzonych w całości lub w części przez naukowców amatorów, oczywiście pod przewodnictwem badaczy, którzy są specjalistami w danej dziedzinie. Ta metoda badawcza jest czasami opisywana jako „udział społeczeństwa w badaniach naukowych”. Rezultatem takich badań jest nie tylko postęp naukowy, ale także zaangażowanie społeczne w sam proces badawczy oraz wzrost zrozumienia nauki przez społeczeństwo.
Fascynacja taką formą prowadzenia badań, pojawiła się w zespole Laboratorium Wyobraźni PPNT już jakiś czas temu. Głównym jej atutem jest nie tylko popularyzowanie nauki, czyli tłumaczenie tego co już jest odkryte, ale włączanie społeczeństwa – a w naszym wypadku dzieci i młodzieży – w nowe badania, a zatem w rozwój wiedzy i nauki. Na przestrzeni kilku miesięcy poszukiwaliśmy ciekawego, a jednocześnie ważnego, obszaru badawczego. Doszliśmy do wniosku, że jednym z ważnych problemów, wokół którego narosło także wiele mitów, jest jakość powietrza wokół nas. Uznaliśmy to za ważny temat do badań, w które można także zaangażować społeczeństwo. Jak to jednak zwykle bywa, droga od pomysłu do jego realizacji jest długa i wyboista. Próbowaliśmy tą formą badań oraz dziedziną naukową zainteresować zarówno instytucje państwowe jak i europejskie. Niestety bezskutecznie. Nasza cierpliwość i konsekwencja została jednak nagrodzona. Choć instytucje zawiodły, to swoje zaangażowanie okazało przedsiębiorstwo, dla którego tematy ekologiczne w połączeniu z edukacją są ważne.
Partner – Volkswagen Poznań
Inwestorem, który chciał się zaangażować z nami w badania typu citizen science w dziedzinie analizy jakości powietrza okazał się największy pracodawca w rejonie, Volkswagen Poznań. Wspólnie z naszym partnerem zasiedliśmy do pracy nad stworzeniem programu, do którego zaprosić chcieliśmy szkoły. Prace nad poszczególnymi etapami trwały przez wiele tygodni. Ostatecznie udało się wypracować taki model, który zarówno dla nas jak i dla Partnera okazał się możliwy do realizacji.
Dla błękitnego nieba
Projekt, do którego chcemy zaprosić szkoły z całej Wielkopolski, postanowiliśmy nazwać „Dla błękitnego nieba”. Jego celem będzie regularne monitorowanie jakości powietrza, przez uczniów szkół podstawowych klas 4-8, w trzech różnych obszarach, zurbanizowanym, średnio zurbanizowanym oraz niezurbanizowanym. Wszystkie te strefy będą znajdować się w niedalekiej odległości od szkół. Uczniowie przeprowadzą monitoring tych terenów pod względem jakości powietrza w trzech różnych aspektach, prowadząc badania zarówno w sposób aktywny jak i pasywny. Będą się one opierać na szczegółowej obserwacji terenu, roślin i zwierząt. Dodatkowo, młodzi badacze otrzymają profesjonalny sprzęt, który będzie analizował skład powietrza na danym terenie. Zebrane w ten sposób dane będą przesyłane do specjalistów z Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego, gdzie zostaną poddane analizie i interpretacji naukowej. Zaletą tego programu jest nie tylko zebranie ważnych danych z większego obszaru Wielkopolski, ale także zaangażowanie młodych ludzi w proces poznawania czynników pogarszających jakość powietrza oraz sposobów na ich zatrzymanie, a tym samym na poprawę powietrza, którym oddychamy, szczególnie w sezonie grzewczym. Badania naukowe w ramach naszego projektu będą prowadzone aż do czerwca.
Dzięki takiej metodologii badań wzrośnie wiedza w tym temacie, nie tylko wśród uczniów, ale także w ich rodzinach, wśród grup, w których przebywają, a tym samym w społeczeństwie. Ważne jest dla tego projektu, aby szkoły chcące wziąć w nim udział, odznaczały się dużą aktywnością, dlatego zanim zakwalifikują się do programu muszą podjąć przygotowane przez organizatorów wyzwanie. Specjalnie powołane jury, składające się z członków Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego oraz Volkswagen Poznań wybierze 21 jeden wyróżniających się prezentacji i te właśnie szkoły zostaną zaproszone do wspólnych badań.
Ostatnim etapem projektu będzie przygotowanie publikacji naukowej opartej o wyniki obserwacji prowadzonych przez uczniów.
Nauka i biznes
Oprócz wcześniej wspomnianych, wyższych wartości, projekt ten dotyka jeszcze jednego ważnego elementu, jakim jest połączenie nauki i biznesu, czyli czegoś co leży u samej podstawy powstania Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego. Połączenie nauki i biznesu we wspólnych staraniach dla poprawy życia społeczeństwa, wydaje się być dziś jednym z ważniejszych wyzwań. W takim połączeniu, każdy z partnerów może wnieść coś ważnego do wspólnego projektu. Dobra współpraca poszerza możliwości, zwiększa zasięg i zakres badań. Pomaga także w komercjalizacji, tam gdzie jest to niezbędne, bądź – jak w naszym wypadku – w popularyzacji badań oraz ich wyników wśród najbardziej zainteresowanych grup społecznych.
Projekt ten śmiało można nazwać nowatorskim. Wprawdzie badania nad jakością powietrza są prowadzone od dawna, to nie są one tak wieloaspektowe jak te wspólnie podjęte przez Poznański Park Naukowo-Technologiczny i Volkswagen Poznań.
