Czym nie są, a czym powinny być inteligentne specjalizacje cz. 1
2016-11-09 Elżbieta Książek
Inteligentne specjalizacje nie powinny polegać na wyznaczaniu branż, dziedzin, w których można ubiegać się o środki finansowe. Zaś proces przedsiębiorczego odkrywania to nie proces badawczy, którego przedmiotem są przedsiębiorstwa a który wyznaczy takie obszary. Wiele wskazuje, że kolejne modne hasła okażą się kolejnym niewypałem. Jeśli zaś poświęcić im trochę więcej energii i refleksji mogłyby stać się receptą na tzw. pułapkę średniego rozwoju.
Lista Krajowych Inteligentnych Specjalizacji [1]obejmuje 20 obszarów, w których jest po kilka podobszarów, zaś w każdym z nich po kilkanaście tematów. W sumie około tysiąca haseł, w które trzeba się „wpasować” ubiegając się o projekty w kilku wybranych działaniach Programu Operacyjnego „Inteligentny Rozwój”. Do tego dochodzą specjalizacje regionalne, w których listy są może trochę mniej obszerne i w części pokrywają się z krajowymi, ale w sumie podwajają już i tak długą, krajową, listę. W ten sposób tworzą nikłe podstawy do transformacji polskiej gospodarki. I wcale nie chodzi o obszerność wyznaczonych specjalizacji. Choć złośliwcy twierdzą, że trudno znaleźć tematy, które nie wpisują się w specjalizacje, będę upierać się, że nie o wyznaczanie listy tematów chodzi. Wprost przeciwnie, listy specjalizacji to bardzo dobry punkt wyjścia do tworzenia inteligentnych specjalizacji. Chodzi o sprawienie, że w praktyce transformacja gospodarki w kierunku specjalizacji rzeczywiście się wydarzy.
Kłopot polega na tym, że narzucony przez Komisję Europejską wszystkim krajom korzystającym z funduszy strukturalnych wymóg inteligentnych specjalizacji oparty jest na ciekawym pomyśle wywodzącym się z kręgów akademickich. Niestety Do pomysłu tego brak jest (jeszcze) dobrych przykładów jak to powinno działać. Trudno wskazać kraj czy region, który się inteligentnie wyspecjalizował. Nie ma europejskiego lidera przedsiębiorczego odkrywania. Nie znaczy to wcale, że idea jest zupełnie chybiona. Jest ona jednym z pomysłów na odbudowę konkurencyjności europejskiej gospodarki i sprawienie, że fundusze strukturalne pomogą na trwale poszczególnym gospodarkom, a nie będą chwilowym napędzeniem koniunktury poprzez transfer środków w mniej lub bardziej potrzebną infrastrukturę. Znamy przykłady krajów, najlepszym jest Hiszpania, gdzie dokonano znacznego postępu w tworzeniu różnorakiej infrastruktury, fundusze napędziły koniunkturę, ale nie zapobiegło to zapaści gospodarki.
W kolejnym wpisie opowiem, dlaczego i w jaki sposób inteligentne specjalizacje powinny być sposobem na transformację gospodarki z wykorzystaniem szans rynkowych poprzez nowe technologie i innowacje.
