Wpływ zapylenia atmosfery na przedwczesną śmiertelność
2016-03-21 Dr Patryk Bielecki
Silny, negatywny wpływ zanieczyszczenia atmosfery na ludzkie zdrowie jest faktem i nie podlega dyskusji. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) alarmuje, że zanieczyszczenie powietrza na terenach zurbanizowanych powoduje 1,3 mln zgonów rocznie na świecie. Jednym z najgroźniejszych czynników jest pył zawieszony – będący składnikiem smogu, a szczególnie jego drobniejsze frakcje, np. PM1 oraz PM2,5, zdolne do przedostawania się aż do pęcherzyków płucnych. Pył zawieszony emitowany jest przede wszystkim przez środki transportu, domowe instalacje grzewcze i kotłownie (tzw. niska emisja).
Bezpośrednie powiązanie liczby przedwczesnych zgonów z zapyleniem atmosfery nie jest łatwe, gdyż skład pyłu zmienia się w czasie i jest zależny od pór roku a także źródła, przez co różne cząstki pyłu zawieszonego mogą wykazywać odmienną toksyczność. Próbę rozwiązania tego problemu podjęli autorzy listu opublikowanego w magazynie „Nature” we wrześniu b.r.. Kluczem do wykazania tej relacji może być według nich pochodzenie pyłu zawieszonego. Ciekawe zależności odkryto analizując główne źródła emisji pyłu w kontekście liczby przedwczesnych zgonów (ludzi dorosłych w wieku ≤ 30 lat) spowodowanych chorobami, takimi jak: ostre infekcje dolnych dróg oddechowych, przewlekła obturacyjna choroba płuc, choroba niedokrwienna serca i rak płuc, których pochodzenie wiąże się bezpośrednio z pyłem zawieszonym PM2,5. Okazało się, że najgroźniejszy jest pył powstający w domowych kotłach oraz pył komunikacyjny i to on powoduje największą liczbę przedwczesnych zgonów. Dzieje się tak dlatego, że pył ten zalega w niższych warstwach atmosfery, gdzie narażenie ludzi jest zdecydowanie większe niż np. na pył z kominów elektrowni, który trafia w wyższe partie atmosfery. Najwięcej przedwczesnych zgonów na świecie z powodu chorób wywołanych pyłem ma miejsce w Chinach i Indiach, a więc krajach rozwijających się, gdzie ogrzewanie mieszkań jest najpoważniejszym źródłem zanieczyszczenia atmosfery. Chociaż w Europie ilościowo przeważa pył ze źródeł rolniczych, to nie on powoduje najwięcej przedwczesnych zgonów na kontynencie. Europa Zachodnia cierpi z powodu pyłu komunikacyjnego, a Środkowa z powodu emisji z lokalnych kotłów grzewczych. Niestety Polska znajduje się w niechlubnej czołówce państw z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem w Europie. Pesymistyczne prognozy przewidują, że liczba przedwczesnych zgonów na świecie może się podwoić do roku 2050, jeżeli nie zostaną podjęte poważne kroki w celu ograniczenia emisji.
Stężenie pyłu w powietrzu można badać przy pomocy przenośnych urządzeń pomiarowych w dowolnym miejscu (na terenie miast i wsi, w pobliżu zakładów przemysłowych, składowisk odpadów i innych), co daje pewność, że powietrze którym oddychamy spełnia normy jakościowe i jest bezpieczne dla zdrowia.
